ÁJINIYAZ SHAYÍRDÍŃ FRAZEOLOGIZM QOLLANÍLÍW ÓZGESHELIKLERI
Abstract
Qaraqalpaq til bilimi jıldan-jılǵa rawajlanıp, keńeyip kelmekte. Ásirese, qaraqalpaq jazba ádebiy tiliniń qáliplesiwinde ayrıqsha ornı bar Ájiniyaz shıǵarmalarınıń tilin tereń hám hár tárepleme úyreniw milliy qádiriyatlarımız qayta tiklenip kiyatırǵan házirgi dáwir ushın eń áhmiyetli máselelerdiń biri. Qaraqalpaq klassik ádebiyatında Ájiniyaz oǵada úlken talant iyesi, jetik kórkem sóz sheberi retinde ornı bólek. Bul jaǵday birinshi gezekte, shayır dóretken bay ádebiy miyraslardıń tilinde óz sáwleleniwin tapqan. XIX ásir qaraqalpaq ádebiyatınıń jarıq juldızlarınıń biri Ájiniyaz Qosıbay ulı óziniń ideyalıq dárejesi joqarı, kórkemligi kúshli shıǵarmaları menen názik lirik, tereń oyshıl-danıshpan, xalıqshıl patriot hám gumanist sóz sheberi sıpatında tek ǵana qaraqalpaq ádebiyatında emes, ózi jasaǵan dáwirdegi pútkil Shıǵıs poeziyasınıń rawajlanıwına salmaqlı úles qosqan búlbúlziban ullı shayır bolıp tabıladı [1.109]. Ol qaraqalpaq ádebiyatına túrkiy tilles xalıqlar ushın ortaq bolǵan jazba ádebiyat dástúrlerin alıp kirdi. Ájiniyaz shayırdıń ómiri hám dóretiwshiligin úyreniw XX ásirdiń 30-jıllarınan baslandı. Qaraqalpaq til biliminde qaraqalpaq tiliniń tariyxın hám kórkem shıǵarma tilin izertlew 1960-jıllardan baslap qolǵa alındı. Qaraqalpaq klassikalıq ádebiyat wákilleri shıǵarmalarınıń tilin izertlew de sol dáwirden baslandı
References
- Алламбергенов К. Бүлбилзибан уллы шайыр. Нөкис мәмлекетлик педагогикалық институтының илим, билимлендириў ҳәм тәрбия мәселелерин рауажландырыўдағы орны атамасындағы республикалық илимий-теориялық ҳәм әмелий конференция материяллары. Нөкис. 2014. Б.109.
- Хамидов Х. Әжинияз шығармаларының жаңа қол жазбалары. Әмиўдәрья. Нөкис. 1974. Б.114-119
- Насыров Д.С. Становление каракалпакского общенародного разговорного языка и диялектная система. Казан. 1976. С.221-276
- Шәмшетов Ж. Қарақалпақ тилиндеги шығыс тиллеринен кирген сөзлер тарихында. Нөкис. «Қарақалпақстан». 1984. Б.18-20
- Насыров Д., Оспанов Д., Бекбергенов А., Сайытов Д. Қарақалпақ әдебияты классиклери шығармаларының тили. Нөкис. "Билим", 1995
- Қарлыбаева Г. Әжинияз шығармалары тилиниң семантика-стилистикалық өзгешеликлери. Нөкис. "Қарақалпақстан", 2017
