Abstract
G‘o‘za o‘simligi gulxayridoshlar oilasining Gossypium avlodiga mansub. G‘ozaga 2000 yil ilgari “GOSSYPIUM” deb nom berilgan. G‘oʻza — gulxayridoshlar oilasiga mansub oʻsimliklar turkumi; paxta tolasi olish uchun ekiladigan texnika ekini. 3 ta kenja turkum (Gossipium, Karpas, Sturtia)ni oʻz ichiga oladi. Bular bir yillik va koʻp yillik butalar, daraxtlar hamda tropik mintaqa buta va oʻtlaridir. Gʻo‘za turkumida xromosomalar soni diploid (2 l = 26) va tetraploid (2 p =52) boʻlgan turlari bor. Genomining tarkibiga koʻra ular 6 guruhga (A, V, D, S, Ye, Gʻ) boʻlinadi. Tetraploidlarda genomi AD. Turlar guruhlar ichida oson, guruhlar oʻrtasida esa qiyin chatishadi yoki duragaylarning toʻliq bepushtligi kuzatiladi. Jahonda g‘o‘za 80 dan ortiq mamlakatda yetishtiriladi. Asosiy paxta yetishtiruvchi mamlakatlar: Xitoy (3,7 mln.ga, 30,6 s/ga, 11,4 mln. t), AQSH (5,4 mln. ga, 17,5 i/gʻa, 9,5 mln.t), Hindiston (9,0 mln.ga, 6,9 s/ga, 6,2 mln.t), Pokiston (2,9 mln.ga, 15,3 s/ga, 4,4 mln.t). Shuningdek, Braziliya, Turkiya, Misrda ham katta maydonlarni egallaydi.
References
Jo‘raqulov B., Mirzayev Sh. Sug’orish texnologiyalari va ingichka tolali paxtanavlari hosildorligi. //O’zbekiston qishloq ho’jaligi j. -2001. - № 3. - 36-38 b.
Rajabov T.YA., Omonov N.S. Istiqbolli Qarshi-9 g’o’za navini parvarishlashtexnologiyasi. Toshkent. – 2003. - 108-111 s.
Nazarov R.S., Yaqubov M., Ziyoev Z. G’o’zaning yangi navlariga fosforliqo’llanilganda. //O’zbekiston qishloq ho’jaligi j. Toshkent. – 2002. - № 3. -49 b
Tojiyev M., Qurbonova G., Hujmanov O. O’zbekistonning janubiy mintaqalarisharoitlarida rayonlashtirilgan, yangi istiqbolli g’o’za navlari ko’chat
qalinligi, suv va o’g’it tizimlarining paxta hosildorligiga ta’siri. // Agrar fani
xabarnomasi j. – 2003.- № 1(II). - 20-22 b