O‘rta Osiyo dahmalari va ularning evolyutsiyasi

Abstract

Arxeologik ma’lumotlariga ko‘ra so‘nggi bronza davriga kelib O‘rta Osiyoning janubida juda katta madaniy, etnik, diniy o‘zgarishlar jarayoni yuz beradi. Qadimgi Sharq sivilizatsiyasining mahalliy variantlari hisoblangan Sopolli, Dashtli, Nomozgoh madaniyatlari inqirozga uchrab, ular ham Shumer, Xarappa, Elam singari tarix sahnasidan to‘liq o‘chib ketadi. Keyingi davrlarda xalqlarning buyuk ko‘chish jarayonlari yuz berib, tarixiy, madaniy, mumkinkin, etnik o‘zgarishlar sodir bo‘ladi. Natijada, O‘rta Osiyoning deyarli barcha tarixiy mintaqalarini yarim ko‘chmanchi va o‘troqlashayotgan dehqon jamoalari egallaydi. Arxeologiya fanida bu madaniyat umumiy nom bilan – “Qo‘lda yasalgan naqshli sopollar madaniyati” (QYaNSM) deb atalmoqda[1].